Our blood is still our fathers
Door: Coby
Blijf op de hoogte en volg Coby
16 Juni 2019 | Verenigd Koninkrijk, Aviemore
"Our blood is still our fathers and ours the valour of their hearts…"
Feasgar math!
Een fijne vaderdag voor alle papa's! Noah verraste Renéetje met maar liefst 2 cadeautjes! Éentje zelf gemaakt, de ander zelf gekocht. Papa kreeg schitterende handschoenen, versierd door Noah's verfhandjes en een super handige klustool; een magneetarmband om schroefjes en spijkertjes aan te plakken tijdens het klussen. Dat komt zeer van pas!
Na rustig opgestaan te zijn met een prima ontbijt (Noah at ineens 3 toastboterhammen weg), vertrokken we met de auto richting het noorden; naar de Battlefields van Culloden. Dit gebied ligt er nog net zo bij als op 16 april 1746; de dag van de laatste veldslag die op Britse grond werd uitgevochten tussen de Jacobieten onder leiding van Prins Charles Edward Stuart (toen 26 jaar) en het regeringsleger (zo'n 9000 man) onder leiding van Duke of Cumberland (net een dag 25). Op deze dag werd de jacobitische opstand de kop ingedrukt en werd de rest van de geschiedenis bepaald zoals deze vandaag de dag is verlopen. Maar wat had het anders kunnen zijn.... Zelf wisten wij vrij weinig van deze geschiedenis, wat we nu zeer verwonderlijk vinden, daar het nogal een heel andere wending had kunnen krijgen als dit stukje geschiedenis anders was gegaan en dan zou Europa en de het verloop van de vroegere kolonies óók een andere geschiedenis hebben gekend...
Een stukje verdieping op dit gebeid; Prins Charles Edward Stuart was de laatste 'rechtmatige' (wat dat ook moge betekenen) troonopvolger van de Stuarts, die in 1745 van Frankrijk terug naar Schotland kwam om de troon op te eisen over het hele (nu Verenigde) koninkrijk. Hij was de kleinzoon van de in 1688 door Willem III (euh ja, die Nederlander, die de jaren daarna in Engeland heerste) afgezette koning die vervolgens naar Frankrijk vluchtte. De afgezette koning en dus zijn troonopvolger, Prins Charles Edward, hadden nog wel een grote aanhang binnen Engeland gehouden, met name binnen Ierland en Schotland. Hierin speelde ook de geloofsovertuiging (het zal eens niet) van de koningen een rol; Jacobus II en zijn kleinzoon de prins waren rooms-katholiek, terwijl Willem III protestants waren. Dus voor de duigelijkheid; de strijd van de Jacobieten tegen de Engelse overheid was dus NIET hetzelfde als een strijd van Schotten tegen Engelsen, maar bovenal een strijd tussen koninklijke huizen (Stuart vs Hannover). In het regeringsleger vochten zelfs ook veel Schotten mee, zij het dat er veel meer Schotten bij de Jacobieten meevochten, voornamelijk vanwege geloofsredenen. Terug naar de precieze strijd; de Prins landde in 1745 met slechts 7 man op Schotse bodem, maar al snel voegden er een hoop clanhoofden zich bij hem, zeker na een vrij gemakkelijke eerste opmars met weinig tegenstand. De clans die zich aansloten waren vooral de katholieken die de oude regeringswijze terug wilden. Na een opmerkelijk succesvolle opmars kwam de Prins met zijn leger tot Derby, zo'n 200km van Londen en bracht de stad én heel Engeland in rep en roer. Hier kwam de opmars echter tot een stilstand en trok hij zelfs terug; de reden hiervoor was onenigheid tussen de Prins en zijn officieren binnen het leger. Ook was de toestroom van de Jacobieten van Engelse komaf minder groot dan ze gehoopt hadden; slechts 200 man voegde zich bij hen en de Prins was bang dat dit onvoldoende zou zijn voor de slag om Londen waarvan hij dacht dat er een zeer sterk regeringsleger klaar zou staan. De Jacobieten werden bevoorraad door Frankrijk en Ierland en Frankrijk zou ook een aanval voorbereiden, maar hier was nog geen nieuws van (al was dit wel degelijk aan de hand, had hij het maar geweten...) Deze beslissing om terug te trekken is allesbepalend geweest, want hierdoor kon het regeringsleger zich hergroeperen en versterken en werden zijn troepen verder teruggedreven. De Jacobieten raakten uitgeput en toenemend gedemoraliseerd, terwijl het regeringsleger enkel aan kracht won. De Prins wilde niet verder terugtrekken dan Inverness en koos een stuk moeras (Culloden Moor) uit voor de plaats van de veldslag (why????). Één van zijn officieren, Lord Murray, probeerde hem nog te overtuigen om een andere locatie te kiezen, maar tevergeefs. Wel kreeg deze Lord goedkeuring om een nachtelijke aanval te doen, de nacht vóór de veldslag; dit was namelijk de verjaardag van de Duke van Cumberland (hij werd 25) en gehoopt werd dat veel van de soldaten van dronken zouden zijn ter ere van dit feest. Helaas mislukte de aanval, doordat de officieren hun eigen leger niet op tijd bijeen kregen (zo waren er nog velen voedsel aan het zoeken, omdat ze niet voldoende ingeslagen hadden). Halverwege de tocht naar het regeringsleger werd maar besloten de aanval af te breken en keerden de Jacobieten terug naar hun eigen kamp; nog meer vermoeid, nog meer uitgeput, nog meer gedemoraliseerd. Totaal niet klaar voor de veldslag enkele uren later; om 11 uur 's ochtends. Een nieuwe tegenslag voor de Jacobieten was dat het regeringsleger niet optrok tegen hen, maar hen op afstand juist bestookte met de sterke artillerie. De Jacobieten konden hier niets tegen beginnen en stonden machteloos te wachten en werden ondertussen neergeschoten. Uiteindelijk gaf de Prins het bevel om dan zelf maar op te rukken, maar de Jacobieten waren door de slechte ondergrond niet in staat om snel aan te vallen. En juist het regeringsleger was prima in staat de aanval tegen te houden. De Jacobieten leden zware verliezen (direct tijdens de slag wordt dit geschat op 1000, tegen 364 van het regeringsleger) en werden gedwongen terug te trekken. De Duke was echter medogenloos en gaf zijn cavalerie de opdracht het terugtrekkende leger verder aan te vallen waardoor dit werd afgeslacht, als ook de gewonden op het slagveld werden vermoord. Lord Murray wist met een aanzienlijk deel van het leger 'veilig' terug te trekken naar Ruthven waar hij het verrassende bericht van de Prins ontving om voor iedereen een goed heenkomen te zoeken. Echter was ook nu en in de verdere nasleep, de Duke medogenloos en liet hij álle vluchtelingen doden, dit hield nog maanden aan. Hierbij werden ook veel mensen (zowel mannen als vrouwen) die in de omgeving van Culloden woonden, gedood. Ze waren niet eens betrokken geweest bij de slag.. En wanneer er specifiek een Lord gepakt werd, werd deze onthoofd. Deze daden gaven de Duke van Cumberland de bijnaam, 'The Butcher'. De Duke werd in Londen echter als held ontvangen en kreeg een eigen lied genaamd 'The conquering hero' (om van te kotsen!). Na deze slag besloot de regering tot 'maatregelen' over te gaan om een dergelijke opstand in de toekomst te voorkomen. Daar de meeste Jacobieten Schotten waren, moest Schotland (zoals we het nu kennen) het ontgelden; alle wapens werden in Schotland verboden, inclusief de doedelzak daar dit ook tot wapen verklaard werd. Ook werd de Schotse kledij, met name de kilt, verboden. Als je het wel droeg, riskeerde je een gevangenisstraf van 6 maanden tot 7 jaar. Tot slot werd het clansysteem opgeheven, waardoor dit verdween. (Hoe moeten de Schotten zich gevoeld hebben die meevochten aan de regeringskant vroeg ik me vooral af..) En hoe verging het de Prins? Die wist te ontkomen en zwierf 5 maanden als voortvluchtige door de HighLands. Hierna ontkwam hij naar Island of Skye, vermomd als dienstmeid. Nog in hetzelfde jaar voer hij van het eiland Skye terug naar Frankrijk, waar hij uiteindelijk stierf in Rome op 68-jarige leeftijd. Maar wat als ze waren opgerukt in Londen..... de verwachting is dat ze hadden kunnen winnen, zeker met de op hande zijnde hulp vanuit Frankrijk... En dan was het een heel ander verhaal geworden... ook met het oog op de talrijke Engelse kolonies destijds en het verdere verhaal van Schotland dat wel zijn eigen clansysteem en gebruiken had mogen bewaren en doorgeven.....
Voor liefhebbers van een veel preciezer schrijven van deze strijd, zie; http://www.celticbritain.net/slag-bij-culloden.htm
Het musuem was fan-tas-tisch. Heel mooi en precies opgezet, héél veel informatie wat goed en helder over kwam. Ook was de audioguide in het Nederlands te nemen, al was het in het Engels heel goed te volgen. Wat ontzettend goed gedaan was (vonden wij) was dat je door middel van 'gangen' door het museum ging; aan de ene kant het verhaal van de Jacobieten (blauw) en de anderr kant het verhaal door de ogen van het regeringsleger (rood). Zo kreeg je beide ervaringen en kanten van het verhaal mee, wat ze eigenlijk altijd zouden moeten doen voor de volledigheid van een strijd. En oh, wat voelde je goed de 'wat als...'-vraag.. Het had echt een heel ander verleden kunnen zijn geworden... Uiteindelijk kwam je bij de datum van de veldslag uit en kon je een zaal ingaan met 4 grote schermen. Helemaal rondom werd de strijd nagespeeld wat zeer indrukwekkend was. Het gaf je echt het idee midden op het slagveld erbij te staan. Zéér indrukwekkend. Daarna kwam je in een grote hal uit met allerlei voorwerpen en teksten en informatie inzake bewijzen dat het gelopen is op de manier en de plek dat gesuggereerd werd. Het werd op deze manier erg wetenschappelijk gemaakt en liet weinig meer aan het toeval over. Echt een heel knap staaltje museumaankleding. Ook werd er een quiz gehouden met de meest gestelde vragen van bezoekers (zo hoefden ze niet steeds alles opnieuw te herhalen daar het veel dezelfde vragen waren en zo werd het lekker interactief), maar daar had Noahtje echt geen geduld meer voor. Omdat ie het al zo super goed had gedaan en lief en rustig was geweest zodat vooral Renéetje rustig door het museum kon, besloten we hem niet nog langer op de proef te testen en gingen naar buiten; het daadwerkelijke slagveld op. Een gigantisch veld van moerassige veengrond trok zich voor ons uit en in de verte kon je eerst een rij rode en véél verder daarachter een rij blauwe vlaggen zien. Dit waren de linies van beide kanten en er langs liepen diverse paden met nadere toelichtingsplakkaten waar wat precies gebeurde; dus waar welke clans bijvoorbeeld stonden en van welk punt de kanonnen schoten e.d. Op de plek waar aangegeven werd waar de echte harde slag plaats vond, man tegen man, kreeg ik wel een koude rilling. We liepen een stukje verder naar een grote stenen toren welke een monument was ter ere van alle (duizenden) gevallen (zeg maar gerust afgeslachte) Jacobieten. Er omheen stonden ruwe stenen met namen van de clans van de Jacobieten. We liepen op diverse massagraven, per clan geordend. Brr. Wederom een nare rilling. Door middel van vele bordjes werd je herinnerd aan dit feit en dat je daardoor dus absoluut niet van het pad af mocht. Uit respect. Natuurlijk komt dat niet in je op (in ons hoofd). Brr. Hier liggen dus eeuwen later, nog altijd duizenden vermoorde mensen. En waarom? Ja... zo'n vraag die nooit een bevredigend antwoord zal krijgen, net zoals bij elke oorlog of veldslag... We liepen een rondje over de paden, langs de linies van beide partijen en weer terug. Wat een onwijs imposant 'museum' en ingrijpend verleden. En wat bizar eigenlijk dat wij hier helemaal niets van wisten....
We liepen terug naar het visitors centrum, kwamen bij onder het genot van een hapje en drankje en kochten nog wat aandenkens. Om het wat luchtiger af te sluiten; Noah kreeg een magneetje voor op de koelkast in de vorm van een doedelzak die ook nog eens geluid maakt. Daar hebben we in de verdere autotochten nog intens van kunnen genieten….
De rest van de dag wilden we vooral wat luchtigs doen. Eerst maar eens een heerlijk toeristische route terug in plaats van de 'saaie' A-weg waarover we kwamen. We maakten eerst nog wel een korte stop bij het Nairn Viaduct; een treinbrug met 29 bogen van de Highland Main Line, stammend uit 1898 (!). Met zijn 549meter in lengte, is het de langste gemetselde stenen brug van Schotland. Het lijkt heel erg op de Glenfinnanbrug, welke korter is maar deze krijgt alle aandacht doorgaans, daar het de brug uit Harry Potter is. Daar gaan we ook nog naar toe over een aantal dagen, maar dit geeft een heel leuk voorproefje. Wat een schitterend bouwwerk! Daarna vervolgde we onze toeristische route over de kleinere B-weggen met heel veel plezier en kwamen zo op een weg uit, die echt hét plaatje van de Schotse Hooglanden betrof, hoe het in ons hoofd zit; een lange, kronkelende en op en neer gaan weg, tussen de moeras- en veengronden, te midden van talrijke glooiende bergen. Wat een fan-tas-tisch uitzicht. Noahtje deed een dutje, dus wij stopten en vermaakten ons even prima, heerlijk ouderwets met de zelfontspanner, het statief en 2 prettig-gestoorden.
Tegen het einde van de rit kwamen we weer bij Aviemore in de buurt, waar we direct naar het station wilde gaan om de nog altijd rijdende gigantische stroomtreinen te zien, speciaal voor onze grote jongen. In het dorpje Boat of Garten was kennelijk ook een station van het korte lijntje van de Strathspey Railway dus ff change of plans; ik ging daar met Noah eruit en nam een kaartje om met de trein naar Aviemore te gaan, terwijl Renéetje met de auto ging. Een fantastisch klein, heeeerlijk ouderwets station; de waiting room was gewoon en woonkamer en je moest je kaartje kopen bij een echte Schotse oude meneer door zo'n klein houten luikje. Het kaartje zelf was ook in stijl (en nooit veranderd gok ik); zo'n klein kartonnetje met plaats van start en plaats van bestemming. We waren maar net op tijd, ook was het de allerlaatste rit voor vandaag (16.08u) en terwijl Renéetje nog even op en neer rende voor de camera's, hoorde we de fluit al en kwam korte tijd later de gigantische trein met veel gepuf en stoom tot stilstand. We liepen er helemaal langs naar achteren en namen plaats in de laatste wagon. We zaten goed en wel en ja hoor, daar ging de fluit weer! Tuuuuuuuuuuuuuut en daar gingen de gigantische wielen weer; heerlijk op de kadans die steeds wat sneller ging. Noah genoot met volle teugen. Wat is die jongen toch een treinfanaat hihi. Na een ritje van zo'n 15minuten minderde hij alweer vaart (Noah wilde een rondje Schotland zei ie) en met veel gepuf en getuf kwam ie weer tot stilstand. We stapten (sprongen) de trein uit en liepen op ons dooie gemakje terug naar voren. Ook hier was het genieten van het oude stationnetje (het nieuwe is er een stuk verder pas aan aangebouwd) en Noah wilde heel graag bij de locomotief blijven kijken. Prima hoor. Nadat alle mensen foto's hadden gemaakt, bleven wij als enigen over; op het bankje recht voor de loc en ratelde Noah zeer enthousiast aan één stuk door. Hij kreeg de aandacht van de oudere mannen op de loc (het zijn echt altijd van die oude mannetjes hè) en ook al durfde hij er niet mee op de foto, hij had praat voor 10. Na een hele poos was de trein weer klaar om te vertrekken, naar het rangeerterrein (hij ging slapen, net als Thomas altijd doet ;-)) en kregen we de tip om onze oren te bedekken. Zooooo hee, wat een HERRIE! Vele malen erger als bij de stoomtrein in Goes en wat kwam er een rook en stoom vanaf! Ik bedekte eerst de oren van Noah, maar na korte periode ook maar die van mezelf. Amai, die mannetjes zullen wel doof zijn! Naast dat ze na een uur werken ook al helemaal zwart zijn. Maar genieten hoor. We keken de trein na tot deze uit het zicht was (net als de wolkjes boven de bomen) en ook toen stopte Noah pas met zwaaien.
We zochten aansluitend een klein restaurantje op waarna Noah mocht kiezen wat ie nog wilde doen; spelen of zwemmen. Ondanks dat ie de hele dag riep om te gaan zwemmen, wilde ie nu ineens naar 'Joepie' en brachten we nog 1,5 uur door bij het indoor speelpaleis van het hotel. Wederom heerlijk rustig en hij heeft zich lekker moe gerend en geklommen. Renéetje nam het ervan op zijn papadag en vertrok om 8 uur nog even naar de film in het hotel (dan maar even van de luxe nemen) en ik deed het verder lekker rustig aan met een goed boek op bed. Wat een heftige, maar ook plezierige dag was het vandaag!
Oidhche mhath!
Feasgar math!
Een fijne vaderdag voor alle papa's! Noah verraste Renéetje met maar liefst 2 cadeautjes! Éentje zelf gemaakt, de ander zelf gekocht. Papa kreeg schitterende handschoenen, versierd door Noah's verfhandjes en een super handige klustool; een magneetarmband om schroefjes en spijkertjes aan te plakken tijdens het klussen. Dat komt zeer van pas!
Na rustig opgestaan te zijn met een prima ontbijt (Noah at ineens 3 toastboterhammen weg), vertrokken we met de auto richting het noorden; naar de Battlefields van Culloden. Dit gebied ligt er nog net zo bij als op 16 april 1746; de dag van de laatste veldslag die op Britse grond werd uitgevochten tussen de Jacobieten onder leiding van Prins Charles Edward Stuart (toen 26 jaar) en het regeringsleger (zo'n 9000 man) onder leiding van Duke of Cumberland (net een dag 25). Op deze dag werd de jacobitische opstand de kop ingedrukt en werd de rest van de geschiedenis bepaald zoals deze vandaag de dag is verlopen. Maar wat had het anders kunnen zijn.... Zelf wisten wij vrij weinig van deze geschiedenis, wat we nu zeer verwonderlijk vinden, daar het nogal een heel andere wending had kunnen krijgen als dit stukje geschiedenis anders was gegaan en dan zou Europa en de het verloop van de vroegere kolonies óók een andere geschiedenis hebben gekend...
Een stukje verdieping op dit gebeid; Prins Charles Edward Stuart was de laatste 'rechtmatige' (wat dat ook moge betekenen) troonopvolger van de Stuarts, die in 1745 van Frankrijk terug naar Schotland kwam om de troon op te eisen over het hele (nu Verenigde) koninkrijk. Hij was de kleinzoon van de in 1688 door Willem III (euh ja, die Nederlander, die de jaren daarna in Engeland heerste) afgezette koning die vervolgens naar Frankrijk vluchtte. De afgezette koning en dus zijn troonopvolger, Prins Charles Edward, hadden nog wel een grote aanhang binnen Engeland gehouden, met name binnen Ierland en Schotland. Hierin speelde ook de geloofsovertuiging (het zal eens niet) van de koningen een rol; Jacobus II en zijn kleinzoon de prins waren rooms-katholiek, terwijl Willem III protestants waren. Dus voor de duigelijkheid; de strijd van de Jacobieten tegen de Engelse overheid was dus NIET hetzelfde als een strijd van Schotten tegen Engelsen, maar bovenal een strijd tussen koninklijke huizen (Stuart vs Hannover). In het regeringsleger vochten zelfs ook veel Schotten mee, zij het dat er veel meer Schotten bij de Jacobieten meevochten, voornamelijk vanwege geloofsredenen. Terug naar de precieze strijd; de Prins landde in 1745 met slechts 7 man op Schotse bodem, maar al snel voegden er een hoop clanhoofden zich bij hem, zeker na een vrij gemakkelijke eerste opmars met weinig tegenstand. De clans die zich aansloten waren vooral de katholieken die de oude regeringswijze terug wilden. Na een opmerkelijk succesvolle opmars kwam de Prins met zijn leger tot Derby, zo'n 200km van Londen en bracht de stad én heel Engeland in rep en roer. Hier kwam de opmars echter tot een stilstand en trok hij zelfs terug; de reden hiervoor was onenigheid tussen de Prins en zijn officieren binnen het leger. Ook was de toestroom van de Jacobieten van Engelse komaf minder groot dan ze gehoopt hadden; slechts 200 man voegde zich bij hen en de Prins was bang dat dit onvoldoende zou zijn voor de slag om Londen waarvan hij dacht dat er een zeer sterk regeringsleger klaar zou staan. De Jacobieten werden bevoorraad door Frankrijk en Ierland en Frankrijk zou ook een aanval voorbereiden, maar hier was nog geen nieuws van (al was dit wel degelijk aan de hand, had hij het maar geweten...) Deze beslissing om terug te trekken is allesbepalend geweest, want hierdoor kon het regeringsleger zich hergroeperen en versterken en werden zijn troepen verder teruggedreven. De Jacobieten raakten uitgeput en toenemend gedemoraliseerd, terwijl het regeringsleger enkel aan kracht won. De Prins wilde niet verder terugtrekken dan Inverness en koos een stuk moeras (Culloden Moor) uit voor de plaats van de veldslag (why????). Één van zijn officieren, Lord Murray, probeerde hem nog te overtuigen om een andere locatie te kiezen, maar tevergeefs. Wel kreeg deze Lord goedkeuring om een nachtelijke aanval te doen, de nacht vóór de veldslag; dit was namelijk de verjaardag van de Duke van Cumberland (hij werd 25) en gehoopt werd dat veel van de soldaten van dronken zouden zijn ter ere van dit feest. Helaas mislukte de aanval, doordat de officieren hun eigen leger niet op tijd bijeen kregen (zo waren er nog velen voedsel aan het zoeken, omdat ze niet voldoende ingeslagen hadden). Halverwege de tocht naar het regeringsleger werd maar besloten de aanval af te breken en keerden de Jacobieten terug naar hun eigen kamp; nog meer vermoeid, nog meer uitgeput, nog meer gedemoraliseerd. Totaal niet klaar voor de veldslag enkele uren later; om 11 uur 's ochtends. Een nieuwe tegenslag voor de Jacobieten was dat het regeringsleger niet optrok tegen hen, maar hen op afstand juist bestookte met de sterke artillerie. De Jacobieten konden hier niets tegen beginnen en stonden machteloos te wachten en werden ondertussen neergeschoten. Uiteindelijk gaf de Prins het bevel om dan zelf maar op te rukken, maar de Jacobieten waren door de slechte ondergrond niet in staat om snel aan te vallen. En juist het regeringsleger was prima in staat de aanval tegen te houden. De Jacobieten leden zware verliezen (direct tijdens de slag wordt dit geschat op 1000, tegen 364 van het regeringsleger) en werden gedwongen terug te trekken. De Duke was echter medogenloos en gaf zijn cavalerie de opdracht het terugtrekkende leger verder aan te vallen waardoor dit werd afgeslacht, als ook de gewonden op het slagveld werden vermoord. Lord Murray wist met een aanzienlijk deel van het leger 'veilig' terug te trekken naar Ruthven waar hij het verrassende bericht van de Prins ontving om voor iedereen een goed heenkomen te zoeken. Echter was ook nu en in de verdere nasleep, de Duke medogenloos en liet hij álle vluchtelingen doden, dit hield nog maanden aan. Hierbij werden ook veel mensen (zowel mannen als vrouwen) die in de omgeving van Culloden woonden, gedood. Ze waren niet eens betrokken geweest bij de slag.. En wanneer er specifiek een Lord gepakt werd, werd deze onthoofd. Deze daden gaven de Duke van Cumberland de bijnaam, 'The Butcher'. De Duke werd in Londen echter als held ontvangen en kreeg een eigen lied genaamd 'The conquering hero' (om van te kotsen!). Na deze slag besloot de regering tot 'maatregelen' over te gaan om een dergelijke opstand in de toekomst te voorkomen. Daar de meeste Jacobieten Schotten waren, moest Schotland (zoals we het nu kennen) het ontgelden; alle wapens werden in Schotland verboden, inclusief de doedelzak daar dit ook tot wapen verklaard werd. Ook werd de Schotse kledij, met name de kilt, verboden. Als je het wel droeg, riskeerde je een gevangenisstraf van 6 maanden tot 7 jaar. Tot slot werd het clansysteem opgeheven, waardoor dit verdween. (Hoe moeten de Schotten zich gevoeld hebben die meevochten aan de regeringskant vroeg ik me vooral af..) En hoe verging het de Prins? Die wist te ontkomen en zwierf 5 maanden als voortvluchtige door de HighLands. Hierna ontkwam hij naar Island of Skye, vermomd als dienstmeid. Nog in hetzelfde jaar voer hij van het eiland Skye terug naar Frankrijk, waar hij uiteindelijk stierf in Rome op 68-jarige leeftijd. Maar wat als ze waren opgerukt in Londen..... de verwachting is dat ze hadden kunnen winnen, zeker met de op hande zijnde hulp vanuit Frankrijk... En dan was het een heel ander verhaal geworden... ook met het oog op de talrijke Engelse kolonies destijds en het verdere verhaal van Schotland dat wel zijn eigen clansysteem en gebruiken had mogen bewaren en doorgeven.....
Voor liefhebbers van een veel preciezer schrijven van deze strijd, zie; http://www.celticbritain.net/slag-bij-culloden.htm
Het musuem was fan-tas-tisch. Heel mooi en precies opgezet, héél veel informatie wat goed en helder over kwam. Ook was de audioguide in het Nederlands te nemen, al was het in het Engels heel goed te volgen. Wat ontzettend goed gedaan was (vonden wij) was dat je door middel van 'gangen' door het museum ging; aan de ene kant het verhaal van de Jacobieten (blauw) en de anderr kant het verhaal door de ogen van het regeringsleger (rood). Zo kreeg je beide ervaringen en kanten van het verhaal mee, wat ze eigenlijk altijd zouden moeten doen voor de volledigheid van een strijd. En oh, wat voelde je goed de 'wat als...'-vraag.. Het had echt een heel ander verleden kunnen zijn geworden... Uiteindelijk kwam je bij de datum van de veldslag uit en kon je een zaal ingaan met 4 grote schermen. Helemaal rondom werd de strijd nagespeeld wat zeer indrukwekkend was. Het gaf je echt het idee midden op het slagveld erbij te staan. Zéér indrukwekkend. Daarna kwam je in een grote hal uit met allerlei voorwerpen en teksten en informatie inzake bewijzen dat het gelopen is op de manier en de plek dat gesuggereerd werd. Het werd op deze manier erg wetenschappelijk gemaakt en liet weinig meer aan het toeval over. Echt een heel knap staaltje museumaankleding. Ook werd er een quiz gehouden met de meest gestelde vragen van bezoekers (zo hoefden ze niet steeds alles opnieuw te herhalen daar het veel dezelfde vragen waren en zo werd het lekker interactief), maar daar had Noahtje echt geen geduld meer voor. Omdat ie het al zo super goed had gedaan en lief en rustig was geweest zodat vooral Renéetje rustig door het museum kon, besloten we hem niet nog langer op de proef te testen en gingen naar buiten; het daadwerkelijke slagveld op. Een gigantisch veld van moerassige veengrond trok zich voor ons uit en in de verte kon je eerst een rij rode en véél verder daarachter een rij blauwe vlaggen zien. Dit waren de linies van beide kanten en er langs liepen diverse paden met nadere toelichtingsplakkaten waar wat precies gebeurde; dus waar welke clans bijvoorbeeld stonden en van welk punt de kanonnen schoten e.d. Op de plek waar aangegeven werd waar de echte harde slag plaats vond, man tegen man, kreeg ik wel een koude rilling. We liepen een stukje verder naar een grote stenen toren welke een monument was ter ere van alle (duizenden) gevallen (zeg maar gerust afgeslachte) Jacobieten. Er omheen stonden ruwe stenen met namen van de clans van de Jacobieten. We liepen op diverse massagraven, per clan geordend. Brr. Wederom een nare rilling. Door middel van vele bordjes werd je herinnerd aan dit feit en dat je daardoor dus absoluut niet van het pad af mocht. Uit respect. Natuurlijk komt dat niet in je op (in ons hoofd). Brr. Hier liggen dus eeuwen later, nog altijd duizenden vermoorde mensen. En waarom? Ja... zo'n vraag die nooit een bevredigend antwoord zal krijgen, net zoals bij elke oorlog of veldslag... We liepen een rondje over de paden, langs de linies van beide partijen en weer terug. Wat een onwijs imposant 'museum' en ingrijpend verleden. En wat bizar eigenlijk dat wij hier helemaal niets van wisten....
We liepen terug naar het visitors centrum, kwamen bij onder het genot van een hapje en drankje en kochten nog wat aandenkens. Om het wat luchtiger af te sluiten; Noah kreeg een magneetje voor op de koelkast in de vorm van een doedelzak die ook nog eens geluid maakt. Daar hebben we in de verdere autotochten nog intens van kunnen genieten….
De rest van de dag wilden we vooral wat luchtigs doen. Eerst maar eens een heerlijk toeristische route terug in plaats van de 'saaie' A-weg waarover we kwamen. We maakten eerst nog wel een korte stop bij het Nairn Viaduct; een treinbrug met 29 bogen van de Highland Main Line, stammend uit 1898 (!). Met zijn 549meter in lengte, is het de langste gemetselde stenen brug van Schotland. Het lijkt heel erg op de Glenfinnanbrug, welke korter is maar deze krijgt alle aandacht doorgaans, daar het de brug uit Harry Potter is. Daar gaan we ook nog naar toe over een aantal dagen, maar dit geeft een heel leuk voorproefje. Wat een schitterend bouwwerk! Daarna vervolgde we onze toeristische route over de kleinere B-weggen met heel veel plezier en kwamen zo op een weg uit, die echt hét plaatje van de Schotse Hooglanden betrof, hoe het in ons hoofd zit; een lange, kronkelende en op en neer gaan weg, tussen de moeras- en veengronden, te midden van talrijke glooiende bergen. Wat een fan-tas-tisch uitzicht. Noahtje deed een dutje, dus wij stopten en vermaakten ons even prima, heerlijk ouderwets met de zelfontspanner, het statief en 2 prettig-gestoorden.
Tegen het einde van de rit kwamen we weer bij Aviemore in de buurt, waar we direct naar het station wilde gaan om de nog altijd rijdende gigantische stroomtreinen te zien, speciaal voor onze grote jongen. In het dorpje Boat of Garten was kennelijk ook een station van het korte lijntje van de Strathspey Railway dus ff change of plans; ik ging daar met Noah eruit en nam een kaartje om met de trein naar Aviemore te gaan, terwijl Renéetje met de auto ging. Een fantastisch klein, heeeerlijk ouderwets station; de waiting room was gewoon en woonkamer en je moest je kaartje kopen bij een echte Schotse oude meneer door zo'n klein houten luikje. Het kaartje zelf was ook in stijl (en nooit veranderd gok ik); zo'n klein kartonnetje met plaats van start en plaats van bestemming. We waren maar net op tijd, ook was het de allerlaatste rit voor vandaag (16.08u) en terwijl Renéetje nog even op en neer rende voor de camera's, hoorde we de fluit al en kwam korte tijd later de gigantische trein met veel gepuf en stoom tot stilstand. We liepen er helemaal langs naar achteren en namen plaats in de laatste wagon. We zaten goed en wel en ja hoor, daar ging de fluit weer! Tuuuuuuuuuuuuuut en daar gingen de gigantische wielen weer; heerlijk op de kadans die steeds wat sneller ging. Noah genoot met volle teugen. Wat is die jongen toch een treinfanaat hihi. Na een ritje van zo'n 15minuten minderde hij alweer vaart (Noah wilde een rondje Schotland zei ie) en met veel gepuf en getuf kwam ie weer tot stilstand. We stapten (sprongen) de trein uit en liepen op ons dooie gemakje terug naar voren. Ook hier was het genieten van het oude stationnetje (het nieuwe is er een stuk verder pas aan aangebouwd) en Noah wilde heel graag bij de locomotief blijven kijken. Prima hoor. Nadat alle mensen foto's hadden gemaakt, bleven wij als enigen over; op het bankje recht voor de loc en ratelde Noah zeer enthousiast aan één stuk door. Hij kreeg de aandacht van de oudere mannen op de loc (het zijn echt altijd van die oude mannetjes hè) en ook al durfde hij er niet mee op de foto, hij had praat voor 10. Na een hele poos was de trein weer klaar om te vertrekken, naar het rangeerterrein (hij ging slapen, net als Thomas altijd doet ;-)) en kregen we de tip om onze oren te bedekken. Zooooo hee, wat een HERRIE! Vele malen erger als bij de stoomtrein in Goes en wat kwam er een rook en stoom vanaf! Ik bedekte eerst de oren van Noah, maar na korte periode ook maar die van mezelf. Amai, die mannetjes zullen wel doof zijn! Naast dat ze na een uur werken ook al helemaal zwart zijn. Maar genieten hoor. We keken de trein na tot deze uit het zicht was (net als de wolkjes boven de bomen) en ook toen stopte Noah pas met zwaaien.
We zochten aansluitend een klein restaurantje op waarna Noah mocht kiezen wat ie nog wilde doen; spelen of zwemmen. Ondanks dat ie de hele dag riep om te gaan zwemmen, wilde ie nu ineens naar 'Joepie' en brachten we nog 1,5 uur door bij het indoor speelpaleis van het hotel. Wederom heerlijk rustig en hij heeft zich lekker moe gerend en geklommen. Renéetje nam het ervan op zijn papadag en vertrok om 8 uur nog even naar de film in het hotel (dan maar even van de luxe nemen) en ik deed het verder lekker rustig aan met een goed boek op bed. Wat een heftige, maar ook plezierige dag was het vandaag!
Oidhche mhath!
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
