Van oud paleis naar nasleep van de koude oorlog

Feasgar math!

Een prima nacht gehad in deze heerlijk sfeervolle B&B waar Noah in een groot eigen bed mocht slapen, in zijn 'huisje'. Het bed staat namelijk in een ideaal hoekje in de kamer met een schuin dakje erboven en geeft geheel het idee van een mooi afgebakend bedje. Zonder problemen ging de grote jongen (hij is natuurlijk al bijna 3) zelfstandig slapen terwijl wij samen een hapje en drankje konden nuttigen in de gezellige en ruime woonkamer.

De volgende ochtend waren we de eersten die aan het ontbijt verschenen en werd er voor ons privé gekookt. Wat een luxe! Op tijd vertrokken we vervolgens met de auto meer landinwaarts, richting het westen, naar een vrij klein dorpje, te weten Falkland met een inwonersaantal van 1180. We wilden direct Falkland Palace binnen gaan, maar waren net te vroeg daar deze pas om 11 uur open ging. Daarom liepen we wat rond in het overduidelijke hart van het stadje en lieten ons leiden door onze nieuwsgierigheid van ministeegjes, trappetjes en poortjes. Wat is het hier toch schitterend, zoveel oude gebouwen, keurig onderhouden en veelal in de stenen van oorsprong. Op het plein stond een vrij simpele fontein, maar voor Noah was dit de bom en wilde hij er eigenlijk niet weg. Renéetje kon een deal met hem maken door de fontein een tijdje te filmen, zodat hij er later nog eens naar kon kijken..... En echt, het was een super simpel fonteintje met van die duivelsachtige koppen die water spuwden in een rond waterreservoir.... De wereld is zoveel anders door de ogen van een kind..

Om 11 uur konden we erin; het Falkland Palace, een jachthuis in renaissancestijl, ontworpen voor de Stuart familie en gebouwd over 30 jaar, beginnend vanaf 1500 en naar het schijnt het favoriete plekje van Mary, Queen of Scots. Doordat Jacobus V met twee Franse vrouwen was getrouwd, werden er veel Franse vaklieden betrokken bij het ontwerp en dat is duidelijk terug te zien. Ons vielen vooral gelijk een aantal gelijkenissen op aan de Notre Dame van Parijs. We besloten enkel de grote tuin en de buitenkant van het paleis te bezichtigen, omdat we de laatste dagen toch al wel erg veel kastelen e.d. hadden gezien. We kregen een kaart (dat zegt dan al direct genoeg over de grootte van de tuin...) en werden extra gewezen op het stuk over het beekje, direct links toen de beste dame onze grote jongen zag. We besloten dan ook daar eerst maar een kijkje te nemen. Via een stenen poortje en klein houten bruggetje kwamen we op een gigantisch grasveld met een schuurtje uit. Hierop was een bordje bevestigd wat je uitnodigde om het te openen en gebruik te maken van de inhoud, zo lang je alles maar netjes terug op zou bergen. Oké, zo nieuwsgierig als wij zijn (of ja, oké ik dan met name) keken we er gelijk in en vonden we een schat (goeie woordspeling hè ;-)) aan buitenspeelgoed. We namen de tijd om ring te werpen (wat mijn softbalarm duidelijk 10x beter kon dan Renéetjes computerarm :P) en een grote Jengatoren te bouwen. Noah deed vol passie mee en deed het met Jenga vele malen beter als z'n vader. Ook hield de grote jongen zich ook nog geruime tijd bezig met gele en rode schijven, waarvan wij geen idee hadden waarvoor ze dienden. Noah's fantasiewereld laat je echter nooit in de steek, dus die vermaakte zich prima. In de tussentijd liepen ik wat rond, en vond ik naast het kleine beekje een klein hondenbegraafplaatsje (wat is dat toch met die specifieke begraafplaatsen hier vraag ik me af). Diverse honden, ook vrij recent nog, een keurige grafsteen met een mooie tekst. Honden staan hier hoog in het vaandel is mijn conclusie. Bij terugkomst besloten we wat verder van de 'tuin' (meer een park als je het mij vraagt maar goed) te gaan bekijken en ruimden we alles netjes op. Achterin dit grote grasveld ontstond een soort pad van keurig gemaaid gras, met aan beide kanten tal van kruiden en fruitbomen. Het zag er allemaal keurig verzorgd uit. We volgden de paden en kwamen aan het eind bij een labyrinth van struiken uit. Voor Noah natuurlijk weer een waar avontuur en wij moesten mee. Voor mij was dat iets beter passend dan voor Renéetje, want die zat meerdere keren verstrengeld in de kleefplanten vast. Binnenin het labyrinth was het aardig donker en stonden houten bankjes in een rondje met een mooi vers erop. Voor Noah niet bijzonder genoeg en we besloten er via een andere weg weer uit te gaan. Van buiten leek het volle bak begroeid overigens, maar als je er in liep, viel dat reuze mee. Hoe verrassend kan zo'n ding dus zijn... Nu begrijp ik Alice in Wonderland nog beter.. Er eenmaal weer uit, wandelden we verder en kwamen we nog bij een Hobbit-achtig huisje uit. Ja, zo één met een grote ronde deur. Zij het wel duidelijk kleiner als in Hobbiton. We deden het deurtje open en... het betrof een uitgebreid insectenhotel! Hoe leuk! Gelukkig werden we niet direct aangevallen en waren ze allemaal op pad, de omgeving aan het verkennen vast en zeker, net als wij. Wij vertrokken weer richting beekje en bruggetje, waarna we de andere kant van de 'tuin' aandeden. Dit was verder minder interessant wat ons betreft, daar er vooral veel planten, bomen en bloemen waren te zien (zoals je kunt verwachten in een tuin). Vast en zeker allemaal even bijzonder. Maar ja, voor ons blijven het planten, bomen en bloemen.. Wel was er nog een bijzonder gebouwtje te zien, helemaal achterin de tuin; een betonnen bak met binnenin de oudste tennisbaan (1539!!) van Groot-Brittannië. Why on Earth het in een betonnen bak is gemaakt weet ik niet. Het is wel een bijzonderheid kennelijk, daar het, naast dat het de oudste tennisbaan is (en overigens nog in gebruik), ook de enige tennisbaan is met zonder dak, én het kennelijk de laatst resterende tennisbaan is met het 'jeu quarré' design... Voor tenniskenners zegt dit wellicht wat, wij namen het braaf aan voor waar. Het heeft blijkbaar iets te maken met dat het vier muren heeft en dat het extra scoringsmogelijkheden kent (ín de muren zitten op diverse punten gaten waar je dan extra kunt scoren als ik het goed begrepen heb..?). Anyway, heel eerlijk vonden wij het niet super spectaculair (laat me heel tenniskenners), en vond ik het er vooral grauw en saai uitzien door die betonnen muren. Daarbij was er maar erg beperkt plek voor toeschouwers en waar je dan kon zitten of staan, was het ook nog eens erg koud en saai (wat wil je met al dat beton)... We liepen verder braaf ons rondje tuin af, langs een kleine kas en de andere kant van de tuin, waarna we weer bij het paleis uitkwamen. Het was niet meer geheel in tact, wat in de tuin duidelijk te zien was dor de restanten van een buitenste muur met diverse kamers. 

Terug op straat zochten we een restaurantje op in het centrum, waar we wederom super vriendelijk én super snel geholpen werden met een smakelijke lunch. Wat ons echt opvalt is dat de Schotten die we tot nu toe tegen zijn gekomen, erg pro-actief en meedenkend zijn. En ook erg op kinderen gericht. Voor Noah werd een speciaal sapje samengesteld en kreeg hij zonder vragen een dik kleurboek met wascokrijtjes (overigens tot nu toe altijd wasco in plaats van kleurpotloden). Super attent. Überhaupt loopt iedereen erg met hem weg, zeker de obers waar we komen en is hij vaak de reden dat we in gesprek komen met mensen. Ook gewoon op straat overigens. Noah kent inmiddels ook al een aardig woordje Engels; 'Hello', 'Thank you' en 'Byebye' zijn reeds veelgebruikte uitspraken van de grote jongen. In veel restaurants zie je overigens ook 'family friendly' en 'dogs welcome' staan. Erg open en warm! 

Hierna besloten we terug te gaan richting St Andrews, daar we toch weer langer nodig hebben gehad dan vooraf gedacht. Eigenlijk hadden we ook nog naar Loch Leven gewild, een mooi meer nog iets verder landinwaarts, maar daar we vast nog genoeg meren gaan zien, besloten we te kiezen voor St Andrews waar we allereerst naar 'Scotlands Secret Bunker' wilde gaan; een bunker, 100 voet onder de grond, 24.000 voet groot (zo'n 2 voetbalvelden, boven elkaar in 2 lagen) weggestopt in een weinig bijzondere boerderij in het heuvellandschap nabij St Andrews. Het werd in 1953 door de RAF gebouwd, als reactie op een mogelijke komende nucleaire oorlog volgend op de Koude Oorlog en word nu het 'gedurende 40 jaar best bewaarde geheim van Schotland' genoemd. Tot 1993 was het operationeel en bedoeld om de belangrijkste mensen van Schotland te laten overleven als er inderdaad een nucleaire oorlog uit zou breken. Via een aantal trappen en een tunnel bereikten we de bunker, welke, indien het zo ver kwam, gesloten werd middels 2 stalen deuren van 1 ton per stuk. De muren waren 2 meter dik, volledig beton. Een serieuze bunker dus. Zoals gezegd waren er 2 lagen, met de onderste laag vooral control en communicatie kamers. De bovenste laag had meer slaapvertrekken, een kapelletje, een dokterskamer en een café/restaurantje. Nu waren er ook 2 bioscoopzaaltjes gemaakt. Een verrassend aantal kamers was gesloten voor publiek omdat, naar wat ik begreep, er toch nog zaken gaande zijn. De toegankelijke kamers waren leuk ingericht, met wat we nu zeggen, 'oude meuk', maar wat destijds het nieuwste van het nieuwste was op de communicatiegebieden. Wel heel tof om dat allemaal zo te zien. Er was echt héél veel. Voor mij veelal van hetzelfde, maar ongetwijfeld zat er verschil in. Renéetje heeft rondgelopen met een audioguide, ik ben vooral rond gegaan met Noah. Het is onvoorstelbaar dat er zoiets groots onder het glooiende landschap verborgen ligt. En ook heel gek dat het nog tot niet zo heel lang geleden operationeel was... !! We leerden dat er nog een tal van dergelijke bunkers bestaan in Groot Brittannië, en ongetwijfeld ook daarbuiten, die nog geheel operationeel zijn. Nu dus nog even ontdekken waar... zodat ook wij veilig kunnen wegkomen mochten een aantal gekken toch besluiten tot zoiets bizars...

Na ons er een tijdje verwonderd te hebben, vertrokken we weer naar de zon (of nou ja, het idee dat er een zon scheen achter het grauwe wolkendek van vandaag) en zetten we koers naar de laatste bestemming van vandaag; de kathedraal van St Andrews. 

St. Andrews is een stadje met zo'n 17.000 inwoners, aan de kust in het noorden van de East Neuk. Het is een oude universiteitsstad en voormalige kerkelijke hoofdstad van Schotland. Het is nu vooral een heiligdom voor golfspelers uit de hele wereld (helemaal niet praktisch als je het ons vraagt met de vele wind die hier veel staat). Er zijn drie hoofdstraten die samenkomen bij de restanten van de 12e-eeuwse kathedraal, de reden dat we dit stadje persé nog even in wilde. Overigens is het gehele stadje weer zo heerlijk oud en schitterend, zoals dat kennelijk hier in Schotland doornormaal is. We reden ook een heel stuk langs een eeuwenoude stadsmuur, dwars door het huidige stadje, maar nog altijd overeind staand. We vernamen later dat het grootste deel van deze muur uit de 16e eeuw stamt, maar er enkele delen nog ouder zijn. Het gehele terrein binnen deze muur, beslaat.. let op, tromgeroffel, maar liefst... 12 hectare!! Dat is maar liefst 24 voetbalvelden lieve mensen! Aardig muurtje dus. Niet voor niets waren er dan ook 4 poorten en 16 torens. Ooit was deze kathedraal het grootste godshuis van Schotland (met maar liefst een lengte van 140 (!!) meter), maar de stenen zijn geroofd om er de stad mee te kunnen bouwen (euh ja, je leest het goed...). Dit werd gedaan door de protestanten na de reformatie. De kathedraal werd ooit gebouwd (gedurende 100 jaar) ten gevolge van een grote pelgrimstroom die relikwieën van Sint Andreas (Andrews, link gelegd) wilde bewonderen. Deze relikwieën zou de monnik Sint Regulus in 345 na Christus naar Schotland hebben gebracht. Voorheen stond er een kleine kerk, vernoemd naar de betreffende monnik, maar deze werd dus al gauw te klein. Als reactie bouwden ze deze gignatische kathedraal er naast. Van de oude kerk staat de toren er nog (rechts van de restanten van de kathedraal). We parkeerden de auto en liepen de eeuwenoude begraafplaats, pal naast de ruïnes op. Een hoop grafstenen hadden een lint en mocht je niet dichtbij komen, wegens gevaar van omvallen. Ik vroeg me vooral af hoe dat dan zit met de gigantische ruïnes van de kathedraal. Voor jullie beeldvorming; het achterste deel van de toren, de oostgevel, staat nog volledig overeind, en de westgevel zo ongeveer voor de helft. Ook staat de zuidelijke muur van het schip nog overeind, maarja, alles is dus wel erg wankel en vervallen. En als grafstenen al een gevaar vormen, hoe zit het dan met die gigantische gevels..? Niet teveel over na denken, ze zullen het heus wel gecontroleerd hebben. En genieten dus van het bijzondere zicht. Want dat is het zeker. Op de grond kun je goed zien hoe het schip volledig is geweest en waar de torens hebben gestaan. Wat een gigantische kathedraal moet dit zijn geweest en wat moet het er spectaculair hebben uitgezien! Nu ziet het er zeker ook spectaculair uit, zij het op een heel andere manier. Je wandelt door de 'deur', en kan je door de restanten van de gevels eigenlijk wel heel goed een voorstelling maken van deze hoge, maar smalle en zeer lange kathedraal. Fascinerend! We waren helaas te laat om alles nog te kunnen zien en een bezoekje te kunnen brengen aan het bezoekerscentrum, want alles ging sluiten toen we bijna bij de oostgevel waren (je doet er ook echt wel ff over om zo'n oppervlakte over te komen). Maar eerlijk gezegd denk ik dat we de essentie wel te pakken hebben gehad! Schitterend!

Voor vandaag was het wat ons betreft wel goed geweest en we gingen 'huiswaarts', naar onze fijne B&B. Hier een rustige avond gehad waar Noah binnen no time dikke vriendjes was met de kleindochter van bijna 2, van de eigenaren van de B&B. Taal is voor die ukkies geen enkele barrière en ze hadden het goed naar hun zin met de trein en pooltafel. Noah was wel duidelijk de grootste jongen, want 'jij moet naar bed, Noah nog niet' kwam er op den duur uit toen de kleine dame met haar mama mee moest. Het is ook een ding ook hoor. Hihi.

Voor nu weer; Oidhche mhath!